CZYM JEST ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą i nawrotową dermatozą zapalną, zwykle rozpoczynającą się w okresie wczesnego dzieciństwa, o charakterystycznej morfologii oraz lokalizacji zmian skórnych. W ostatnich latach obserwuje się dodatkowo przypadki pojawiania się objawów klinicznych w poszczególnych okresach życia pacjenta, czyli po 40 roku życia, a nawet później („late and very late onset atopic dermatitis”). Bardzo typowym dla AZS objawem podmiotowym jest nasilony świąd skóry oraz obejmowanie zapalnym procesem atopowym innych narządów i układów poza skórą, a mianowicie układu oddechowego (alergiczny nieżyt nosa i spojówek oraz astma oskrzelowa) oraz przewodu pokarmowego.

AZS dotyczy:

AZS jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób skóry i dotyczy aż do 20% populacji dziecięcej oraz 1-3% osób w wieku dorosłym na świecie. Jak już wspomniano wcześniej AZS może być pierwszym krokiem w kierunku rozwoju wieloukładowego, atopowego procesu chorobowego z dodatkowymi objawami nieżytu nosa oraz astmy.

Początki choroby:
Najczęściej wczesne dzieciństwo, między 1 a 2 miesiącem życia. Ale: przypadki pojawienia się objawów klinicznych po 40 roku życia!

Czynniki wpływające na wystąpienie AZS:

Patogeneza AZS nie jest w pełni wyjaśniona. Do rozwoju choroby dochodzi na skutek interakcji pomiędzy czynnikami genetycznych warunkującymi zaburzenia w zakresie struktury i funkcji bariery naskórkowej, dysfunkcji wrodzonej oraz nabytej odpowiedzi immunologicznej układu immunologicznego i rozmaitymi czynnikami środowiskowymi.

W rozpoznaniu AZS stosowane są dobrze określone kryteria, które opisane zostały poniżej, natomiast nie dysponujemy obecnie patognomicznymi biomarkerami laboratoryjnymi. Chociaż najbardziej typową laboratoryjną cechą dla AZS jest podwyższenie surowiczego stężenia IgE (całkowitej puli: cIgE oraz IgE swoistych dla powszechnych alergenów środowiskowych: asIgE), nie dotyczy to wszystkich pacjentów (około 80% chorych po 3-5 roku życia).

Zatem IgE-zależne uczulenie w odniesieniu do alergenów pokarmowych, powietrznopochodnych i innych pozwala rozróżnić typ alergiczny/zewnątrzpochodny (IgE‑zależny) oraz nie-alergiczny/wewnątrzpochodny (IgE-niezależny). Terminologia w tym zakresie nadal pozostaje kontrowersyjna. Z klinicznego punktu widzenia niezwykle istotne znaczenie ma wdrożenie postępowania profilaktycznego (unikanie lub ograniczenie ekspozycji na uczulające alergeny środowiskowe) oraz rozważenie alergenowej immunoterapii swoistej (SITA) w przypadku alergicznego typu AZS.

Poza niezaprzeczalnym podłożem genetycznym (80% zgodność u bliźniąt jednojajowych i 20% w przypadku bliźniąt dwujajowych), charakterystycznymi elementami patofizjologicznymi dla AZS są:

• Dewiacja immunologiczna w kierunku profilu Th2, czego konsekwencją jest zwiększona synteza i uwalnianie IgE.
• Defekt bariery skórnej (zaburzenia struktury i funkcji bariery) związany m.in. z nieprawidłowym metabolizmem lipidów oraz zaburzeniami w syntezie strukturalnych białek naskórka (mutacje filagryny, niedobór inhibitorów proteaz serynowych, itd.).
• Nieprawidłowa charakterystyka flory drobnoustrojowej zasiedlającej skórę (nieprawidłowy mikrobiom skóry), co wyraża się m.in. przewagą kolonizacji skóry przez Staphylococcus aureus lub Malassezia furfur, podczas gdy u osób zdrowych przewaga jest po stronie Staphylococcus epidermidis.
• Zwiększona podatność skóry na infekcje.

Rozwój choroby:

Leczenie AZS:

• Objawowe
• Ważna jest szybka i właściwa reakcja:

Autor: prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz